Argitalpenak
Dokumentu honetan, Arartekoak Euskadiko LGTBI pertsonen aurkako diskurtsoei eta gorroto-jarrerei buruzko azterlana aurkezten du, 2023an eta 2024an Errotik-en laguntzarekin egina.
Sexu-orientazioa eta genero-identitatea pertsona gisa definitzen gaituzten eta gure duintasuna egituratzen duten funtsezko alderdiak dira. Pertsona guztiek izan behar dute beren nortasuna bete-betean bizitzeko eta garatzeko aukera, duintasunari kalterik egin gabe, aurreiritzirik, gorrotorik edo intolerantziarik gabe. Dibertsitatea, berdintasunaren printzipio juridiko unibertsalen pean eta diskriminaziorik gabe bizi eta garatuta, balio eta helburu bat da gizarte demokratiko ororentzat.
Ikerketa soziologiko honekin, Arartekoak euskal gizartean LGTBI pertsonen inguruan dauden jarrera sozialak hobeto ulertzea, eta LGTBI pertsonen eskubideak babestera bideratutako politika publikoak hobetzeko jarraibide gisa balio dezaketen ondorio batzuk ateratzea lortu du.
Dokumentu nagusiarekin batera, laburpen-dokumentu bat aurkezten da, erabilitako metodologia eta azterlanaren ondorio garrantzitsuenak laburbiltzen dituena.
Ararteko erakundea erreformatzeko gogoetak dokumentu nagusia, 2024ko uztailean Eusko Legebiltzarreko lehendakariari eta, ondoren, batzar legegile horretan ordezkaritza duten talde politiko guztiei emandakoa da. Bertan, erakundea gure garaira egokitzeko etorkizuneko erreforma batean kontuan hartu beharko liratekeen hainbat alderdi jorratzen dira.
Arartekoak berak bultzatutako erreforma-proposamen honen lege-oinarria Arartekoa Erakundea sortu eta arautzen duen 3/1985 Legea da, Arartekoak berak Eusko Legebiltzarrari, modu arrazoituan, beharrezkotzat jotzen dituen aldaketak proposatzeko aukera aurreikusten duena. Honekin, lege berrien aginduei, eta giza eskubideen arloko Europako eta nazioarteko eta Ombudsman erakundeen estandarrei erantzun nahi zaie. Helburua Arartekoaren erakundea sendotzea eta finkatzea da, demokrazia, zuzenbide-estatua, administrazio ona eta, azken batean, giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak babestu eta sustatzeko funtsezko eginkizuna betetzen duelako.
Gainera, Proposamenen laburpena izeneko dokumentu bereizian, dokumentu nagusian azaldutako gogoeta eta gogoetetatik eratorritako proposamen zehatzak jasotzen dira, aurkibidean planteatutako eskema sistematiko berari jarraiki. Proposamenen laburpen honen helburua dokumentu nagusiaren eduki nuklearraren irakurketa azkarra eta laburra erraztea da.
Argitalpen honek Arartekoak UPV/EHUren XLIII. Udako Ikastaroen barruan 2024ko uztailean Donostiako Miramar jauregian antolatutako ikastaroaren hitzaldiak biltzen ditu. Oraingo honetan Euskadiko hezkuntza-ekitatearen eta eskolatzearen erronkez hausnartu eta eztabaidatu nahi dugu. Arreta berezia eskaini diogu eskola-segregazioari. Hori egitean, ez dugu alde batera utzi edo ahaztu nahi kalitateko hezkuntza inklusiboa eta ekitatiboa bermatzeko agindua dagoela.
Txosten hau Nazio Batuen Haurren Eskubideen Batzordeari zuzendu zaio, Haurren Eskubideei buruzko Hitzarmenaren betetze-mailari dagokionez erakunde horrek Espainiari egiten dion jarraipena burutzen laguntzeko. Txostenean ardatz nagusitzat hartu dira Batzordeak VII. jarraipen-ziklo honetarako aldez aurretik lehentasunezkotzat jotako gaiak, eta Arartekoaren ekarpena, bere eskumenaren arabera, euskal errealitatera eta euskal administrazioen jarduerara mugatu da.
2023an berriro areagotu egin zen Arartekoaren jarduera, guztira 13.602 jarduera burutu baitziren; horietatik 8.200 inguru Arartekoaren arretarako kanalen bidez jasotako kexak eta kontsultak dira, hau da, aurreko urtean baino %7 gehiago. Hazkuntza bereziki nabarmena izan zen izapidetutako kexa-espedienteei zegokienez, izan ere, ia 3.900ra iritsi ziren eta, hortaz, ia %37 areagotu. Era berean, Arartekoak ofiziozko 26 espediente hasi zituen. Analisi kuantitatibo labur horretaz irakurketa hau egiten du erakunde honek: egiaztatu da euskal herritarrek konfiantza jarraitua eta gero eta handiagoa dutela defentsa-erakunde honen esku-hartzearen eraginkortasunean.
