TXOSTENAK, AZTERLANAK ETA BESTELAKO ARGITALPENAK
Dokumentu honetan, Arartekoak Euskadiko LGTBI pertsonen aurkako diskurtsoei eta gorroto-jarrerei buruzko azterlana aurkezten du, 2023an eta 2024an Errotik-en laguntzarekin egina.
Sexu-orientazioa eta genero-identitatea pertsona gisa definitzen gaituzten eta gure duintasuna egituratzen duten funtsezko alderdiak dira. Pertsona guztiek izan behar dute beren nortasuna bete-betean bizitzeko eta garatzeko aukera, duintasunari kalterik egin gabe, aurreiritzirik, gorrotorik edo intolerantziarik gabe. Dibertsitatea, berdintasunaren printzipio juridiko unibertsalen pean eta diskriminaziorik gabe bizi eta garatuta, balio eta helburu bat da gizarte demokratiko ororentzat.
Ikerketa soziologiko honekin, Arartekoak euskal gizartean LGTBI pertsonen inguruan dauden jarrera sozialak hobeto ulertzea, eta LGTBI pertsonen eskubideak babestera bideratutako politika publikoak hobetzeko jarraibide gisa balio dezaketen ondorio batzuk ateratzea lortu du.
Dokumentu nagusiarekin batera, laburpen-dokumentu bat aurkezten da, erabilitako metodologia eta azterlanaren ondorio garrantzitsuenak laburbiltzen dituena.
Ararteko erakundea erreformatzeko gogoetak dokumentu nagusia, 2024ko uztailean Eusko Legebiltzarreko lehendakariari eta, ondoren, batzar legegile horretan ordezkaritza duten talde politiko guztiei emandakoa da. Bertan, erakundea gure garaira egokitzeko etorkizuneko erreforma batean kontuan hartu beharko liratekeen hainbat alderdi jorratzen dira.
Arartekoak berak bultzatutako erreforma-proposamen honen lege-oinarria Arartekoa Erakundea sortu eta arautzen duen 3/1985 Legea da, Arartekoak berak Eusko Legebiltzarrari, modu arrazoituan, beharrezkotzat jotzen dituen aldaketak proposatzeko aukera aurreikusten duena. Honekin, lege berrien aginduei, eta giza eskubideen arloko Europako eta nazioarteko eta Ombudsman erakundeen estandarrei erantzun nahi zaie. Helburua Arartekoaren erakundea sendotzea eta finkatzea da, demokrazia, zuzenbide-estatua, administrazio ona eta, azken batean, giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak babestu eta sustatzeko funtsezko eginkizuna betetzen duelako.
Gainera, Proposamenen laburpena izeneko dokumentu bereizian, dokumentu nagusian azaldutako gogoeta eta gogoetetatik eratorritako proposamen zehatzak jasotzen dira, aurkibidean planteatutako eskema sistematiko berari jarraiki. Proposamenen laburpen honen helburua dokumentu nagusiaren eduki nuklearraren irakurketa azkarra eta laburra erraztea da.
Argitalpen honek Arartekoak UPV/EHUren XLIII. Udako Ikastaroen barruan 2024ko uztailean Donostiako Miramar jauregian antolatutako ikastaroaren hitzaldiak biltzen ditu. Oraingo honetan Euskadiko hezkuntza-ekitatearen eta eskolatzearen erronkez hausnartu eta eztabaidatu nahi dugu. Arreta berezia eskaini diogu eskola-segregazioari. Hori egitean, ez dugu alde batera utzi edo ahaztu nahi kalitateko hezkuntza inklusiboa eta ekitatiboa bermatzeko agindua dagoela.
Gaur gaurkoz, eztabaidaezina da etxebizitza duin eta egokia eskuratzeko eskubidea, izaera juridiko propioa duen giza eskubidea izateaz gain, beste eskubide batzuk egiaz gauzatzeko berme gisa ere finkatu dela: esate baterako, etengabeko hezkuntza eta prestakuntza jasotzea, enplegua izatea, botoa emateko eskubidea baliatzea, prestazio eta zerbitzu publikoak jaso ahal izatea. Horixe nabarmendu dute, behin eta berriz, itzal handieneko doktrinak eta justizia-auzitegiek. Azken batean, etxebizitza duin eta egokia eskuratzeko eskubidea funtsezko baldintza da horrekin lotuta dauden beste eskubide batzuk baliatzeko.
Teknologiaren garapen bizkorra eta eguneroko esparruan duen erabilera eragina izaten ari da oinarrizko eskubideak baliatzean, esate baterako, intimitaterako eta datu pertsonalak babesteko eskubidea. Bideozaintzako sistema finkoak eta gailu mugikorrek, hala nola telefono, dron eta kamerek irudiak eta soinuak har ditzakete edozein egoera publiko edo pribatutan, eta horrek besteren eskubideei eragin diezaieke. Horiek erabiltzeko, legitimazio nahikoa behar da irudi-soinuak hartzeko eta, bereziki, horiek gero Interneteko hainbat hedabide eta kanaletan eta gizarte-sareetan zabaltzeko.
Arartekoaren ekarpenak, Herriaren Defendatzaileen Koordinaziorako XXXVI. Jardunaldiak Prestatzeko Lantegian.
EAEko udal eta mankomunitateetako gizarte zerbitzuen lankidetzarekin egindako txostena.
Juridikoki onartuta daude berdintasuna eta pertsona guztien duintasuna. Hala ere, egoera batzuetan, oraindik ere bereizkeria agertzen da euskal gizartean, eta pertsona eta talde batzuei galarazi egiten die beren gaitasunen araberako proiektua garatzea.
Egoera hori iraultzeko, Arartekoak nabarmentzen du politika publikoak behar direla ekitaterik ez izate horri agindu juridiko eta etiko gisa aurre egiteko. Asmoa da gizarte zuzenagoa eta jasankorragoa lortzeko helburu irmo eta partekatua bideratzea.