Skip to main content
  • 2025eko otsailaren 7an, UNESCOk "Bizikleta denontzat" txostena argitaratu du. Bertan, garraiobide horren garrantzia azpimarratu du, bizimodu osasungarria eta jasangarria sustatzeko. Agiri horretan nabarmentzen da bizikletak eragin onuragarria duela hiri-mugikortasunean, emisio kutsatzaileak murriztean eta osasun publikoa hobetzean, eta funtsezko tresnatzat jotzen du klima-aldaketaren kontra borrokatzeko eta garapen jasangarrirako helburuak lortzeko.

    Txostenean nabarmentzen da gobernuek eta erakundeek mugikortasun aktiboko politikak bultzatu behar dituztela, txirrindularientzat azpiegitura seguruak garatu behar dituztela eta garraiobide horretarako sarbide ekitatiboa bermatu behar dutela. Gainera, UNESCOk balioetsi egin du bizikletak hezkuntzan, genero-ekitatean eta gizarteratzean duen zeregina.

  • Arartekoak bat egiten du ENOCen adierazpen horrekin, zeinak beharrezkotzat jotzen baitu berme eraginkorrak ezartzea adingabe horien eskubideak benetan babesteko, izan ere, Itunak kezka sortzen du, Europako mugetan jaso lezaketen tratuarengatik.

    Haurren Defentsa-erakundeen Europako Sareak (ENOC) bere baitan hartzen ditu Europako 34 herrialdetako haur eta nerabeen eskubideak babesteko 44 erakunde. Sare horrek behin eta berriz eta etengabe adierazi du kezkatuta dagoela haur eta nerabe migratzaileen egoeragatik, eta hainbat gomendio egin ditu haien gainean eta haien eskubideak hobeto babesteko premiaz, nazioarteko eta eskualdeetako araudiaren arabera.

    2015. urteaz geroztik, milioika haur eta nerabe iritsi dira Europara segurtasun eta babes bila. 2020tik, Europar Batasuneko (EB) herrialdeetan, adingabeen 800.000 asilo-eskaera berri baino gehiago erregistratu dira, eta horietatik 113.000 baino gehiago bakarrik edo beren familiengandik bananduta dauden adingabeenak dira. 

    Orain, EBko estatu kideak 2024ko apirilaren 10ean onartutako Migrazioari eta Asiloari buruzko Ituna aplikatzeko prestatzen ari direneanENOCek uste du berme eraginkorrak ezarri behar direla haur eta nerabe horien eskubideak benetan babestuko direla ziurtatzeko, izan ere, Itunak kezka sortzen du, Europako mugetan jaso lezaketen tratuarengatik.

    Baldin eta Itunean erantzukizunak banatzeko eta elkartasunerako aurreikusi diren tresnak egiaz eraginkorrak ez badira, itun horrek ez du konponduko lehen sarrerako estatuen gaineko "presioa". Mugetan giza eskubideak urratzeko eta asiloa eskatzeko eskubidea are gehiago higatzeko arriskua arindu nahi bada, giza eskubideak bermatzeko tresna nahikoak ezarri behar dira, besteak beste, ikuskatzeko mekanismo eraginkor eta independenteak, zaurgarritasunaren kontuzko ebaluazioak eta bideratze bizkorrak egokituta dauden zerbitzuetara (adibidez, haurrak babesteko zerbitzuak eta osasun-laguntza), informazio kritikoa eta laguntza juridikoa ematea, nazioetan ustezko tratu txarrak azkar eta eraginkortasunez ikertzeko sistemak. 

    EBk eta bere estatu kideek inbertsio ekonomiko eta operatiboak lehenetsi behar dituzte, asilo eta harrerarako sistema nazionalak baliabideez behar bezala hornitzeko. Jendeari, kosta ahala kosta, Europara heltzeko asmoa kentzen ahalegindu beharrean, estatuek oinarrizko eskubideak eta pertsonen duintasuna defendatzen jarri beharko lukete arreta.

    Arartekoak, ENOC sareko kide denez, bat egiten du horien eskubideak babesteko propio egin den erakunde-adierazpen horrekin. 

    ENOCen ERAKUNDE-ADIERAZPENA

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko otsailaren 12a

  • Arartekoak harreman estua izaten jarraitzen du Europako beste defentsa-erakunde batzuekin. Oraingo honetan, mintegi batean parte hartu du, herritarrentzako arreta hobetzeko gogoetak eta jarduera egokiak elkarrekin partekatzeko asmoz. 

    2025eko urtarrilaren 29an, Herbehereetako Defentsa-erakundeak mintegi hori antolatu zuen, Ombudsmanaren Nazioarteko Institutuaren (IOI, ingelesez) Ombuds Academy (Ombuds erakundeen akademia) deritzan ekimenaren barruan. Mintegian Europako 18 Ombuds erakundeetako 22 ordezkarik hartu zuten parte, eta topaketa hori baliagarria izan zen erakundeek herritarrentzako arreta hobetzeko estrategiak ezagutzeko. 

    IOIk ere (defentsa-erakunde horiek barne hartzen ditu) ekimen horren arrakasta jaso du. 

  • Manuel Lezertua arartekoak -Andaluziako, Nafarroako, Kanarietako eta Kataluniako herriaren defendatzaileekin batera- justizia errestauratiboaren, elkarrizketaren, adiskidetzearen, akordioaren eta erreparazioaren kulturari buruzko akordioa sinatzen parte hartu du. Ekitaldia Kataluniako Síndica de Greugesek antolatu du, Bartzelonan. Akordio hori lorpen garrantzitsua da bitartekotzaren eta justizia errestauratiboa sustatzearen arloetan, eta Arartekoak arlo horiek bultzatu ditu Euskadin, bere ildo estrategikoen barnean.

    Arartekoak gatazkak konpontzeko funtsezko tresna gisa barneratu ditu justizia errestauratiboa eta bitartekotza, hala kexetan esku hartzean nola herritarrei arreta ematean ere. Jardunbide errestauratiboen bitartez (esaterako, entzute aktiboa eta barkamen-eskaerak), zerbitzu publikoaren kalitatea hobetu nahi du, eta elkarrizketako eta erreparazioko ingurunea sustatu. Jardunbide horiek sektore publikoa humanizatzen laguntzen dute, baita administrazioaren eta herritarren arteko harremana sendotzen ere. Orobat, erakunde honek bizikidetzarekin lotutako zenbait prozesu errestauratibo ahalbidetzen ditu, batez ere eremu komunitarioan.

    Akordio hau sinatzeak berretsi egiten du Arartekoak bitartekotzarekin eta kultura errestauratiboarekin duen konpromisoa, herritarren eskubideak hobeto bermatzeko eta gizarte demokratikoago baterantz aurrera egiteko. Erakunde honen iritziz, ekitaldi honetan parte hartzeak indartu egiten du herriaren defentsa-erakundeek funtsezko eragile gisa duten eginkizuna, bai gizartean gatazkak kudeatzeko prozesu alternatiboak sartzeko, bai administrazio publiko hurbilagoa bultzatzeko, herritarrek administrazio ona izateko eskubidea beteko duena.

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko otsailaren 5a

  • Arartekoak bisitak egiten jarraitzen du udaletako gizarte-zerbitzuetara eta etxerik gabeko pertsonak artatzen dituzten gizarte-baliabide, jantoki, aterpetxe eta eguneko zentroetara, kezkatuta baitago bizitegi-bazterketa egoeran dauden pertsonen kopurua gehitu delako, baita kalean bizi diren emakumeen kopurua ere

    Etxerik gabeko pertsonen gaueko zenbaketetan egiaztatzen ari denez, ugaritu egin dira kalean bizi diren pertsonak, gizon nahiz emakumeak. Udalek eta foru aldundiek kudeatzen dituzten gizarte-baliabideetan plazen kopurua handitu duten arren, gizarte-arazo horrek anitz alderdi ditu eta beharrezko egiten du eragile askoren lankidetza eta ikuspegi osoa. 

    Urtero, Arartekoko zenbait langilek bisitak egiten dituzte gizarte-larrialdietako udal gizarte-zerbitzuetara, jakin nahi baita zer-nolako arreta eskaintzen ari diren gure autonomia erkidegoan bizi diren etxegabeen beharrei erantzuteko aurreikusitako gaueko ostatuetan, eguneko zentroetan eta gizarte-jantokietan.

    Bisita horiei esker, errazago jakiten da udal gizarte-zerbitzuetan nolako arreta ematen den, izan ere, handitu egin da etxerik edo ostatu seguru eta egokirik ez duten pertsonen kopurua, eta egoera horiek larriagotu egiten dira neguko baldintza klimatologikoekin. 

    Gainera, bisita horiek aukera ematen digute honako hauek betetzen ote diren ikusteko: Bizitegi-bazterketa Larriaren aurkako II. Euskal Estrategia 2024-2028; Arartekoaren Gomendio orokorra:Euskal administrazio publikoek jarraipena eman behar diete kalean bizi diren pertsonak artatzen orain arte egindako ahaleginei, betiere Etxegabeentzako Euskal Estrategiako (2018-2021) jarraibideak betez” eta horren bilakaera aztertzeko ondorengo ebazpena.

    Arartekoak gertutik ezagutu nahi du dauden zerbitzuen egoera, gizarte-baliabide horietara joanez eta gizarte-erakundeekin bilerak eginez, egindako kexen kopurua handitzeari erantzuteko. Kexa horietan salatzen dute ez daukatela beren oinarrizko beharrak asetzeko ostaturik eta estaldurarik.

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko otsailaren 4a

  • 2024ko abenduan Euskadi Estrasburgoren aurrean: Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Euskadiri buruz egindako kontrol-jardueraren balantzea liburua argitaratu zen, Arartekoaren eta Euskal Herriko Unibertsitateko Giza Eskubideen eta Botere Publikoen Unesco katedraren ekimen bateratu baten emaitza gisa. 

    2023an eman zitzaion ekimenari lehen bultzada, jardunaldi-akademiko baten bitartez. Mintegi hori Nazio Batuen Erakundearen Batzar Nagusiak onartutako Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalaren 75. urtemuga ospatzeko egin zen eta Arartekoak eta Euskal Herriko Unibertsitateko Giza Eskubideen eta Botere Publikoen Unesco katedrak antolatu zuten. Jardunaldiaren helburu nagusia Euskadiko giza eskubideen kulturari buruzko hausnarketa bultzatzea zen eta, horretarako, Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren irudian arreta jartzea erabaki zen, gure lurraldean erreferentzia berezia duten giza eskubideen mekanismo gisa. 

    Hala, jardunaldiak “Giza Eskubideak Euskadin. Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Euskadiri buruz egindako kontrol-jardueraren balantzea” izena du eta nazioartean eta esparru akademikoan ospe handiko pertsonek parte hartu zuten, hala nola María Elosegui Giza Eskubideen Europako Auzitegiko magistratuak; Fabián Salviolik —egia, justizia, erreparazioa eta berriz ez gertatzeko bermeak sustatzeko Nazio Batuetako errelatore berezia—; Joana Abrisketa, Xabier Arzoz eta Alejandro Saiz katedradunek, bai eta Ana María Salinas katedradunak ere, zeinak bere ponentzia ahoz aurkeztu ezin izan zuen arren, idatziz egin baitzuen.

    Euskadi Estrasburgoren aurrean liburuak aipatutako jardunaldi-akademikoaren edukia jasotzen du eta kapituluetan egituratzen da. Hala, kapitulu bakoitzak hizlari baten ekarpena jasotzen du. Liburua Arartekoaren aurkezpen batekin hasten da; beraz, Arartekoak, Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren eta giza eskubideen defentsarako erakundeen arteko lankidetza-potentziala azpimarratzen du, Arartekoa horietako erakunde bat baita. Hurrengo kapituluetan jasotzen da Giza Eskubideen Europako Auzitegiak Euskadiri buruz egindako adierazpen esanguratsuenen balantzea eta azterketa. Jorratutako gaien artean, adierazpen-askatasuna, torturaren debekua, elkartzeko eskubidea, bidezko prozesua eta legezkotasun-printzipioa nabarmentzen dira.

  • Manuel Lezertuak, Arartekoak, Ingurumen eta Hirigintzako Fiskalen Sarearen XV. Jardunaldietan parte hartu du, Ávilan, “Administrazio publikoek emisio kutsatzaile gutxiko eremuak arautzeko duten betebeharra” gaiari buruzko hitzaldi batekin.

    Arartekoak egindako esku-hartzean, Arartekoaren Euskadiko emisio gutxiko eremuak arautzeko gomendio orokorra aipatu zuen. Gomendio hori 2024ko otsailean aurkeztu zen, erakunde honek gai horri buruz egindako lehen ekarpen nagusi gisa. Gomendio horretan, hiri-mugikortasun jasangarriko planak onartzeko eta emisio gutxiko eremuak arautzeko zenbait oinarri jaso zituen Arartekoak. Printzipio horien artean honako hauek nabarmentzen dira: proportzionaltasuna, hartu beharreko neurrien motibazioa, diskriminaziorik eza, bidezko trantsizioa, ingurumenaren atzerakadarik eza eta larrialdi klimatikoa. 

    Neurri horien ezarpena, hala nola emisio gutxiko eremuak, atzerapen orokorra jasaten ari da zailtasun tekniko, juridiko eta sozialen ondorioz.

    Oztopo horiei gehitu behar zaie zenbait kolektibok jarri dituzten eragozpenak, beren ustez, hirietan ibilgailu motordunen trafiko-murrizketek zailtasunak sor ditzaketelako beren eskubideak eta askatasunak baliatzeko orduan.

    Era berean, beste kolektibo herritar eta ekologista batzuek egiten duten aldarrikapen gero eta handiagoa ere aipatu behar da, berotegi-efektuko gasen isuriak murrizteko betebeharrak bete daitezen eta hiri garbiagoak, seguruagoak eta iraunkorragoak sustatzeko legean aurreikusitako neurriak berehala ezar daitezen eskatzen baitute.

    Zenbait faktorek arriskuan jar ditzakete legezko epeak betetzeko, ibilgailu kutsatzaileen erabilera murrizteko eta garraiobide iraunkorragoetara aldatzeko helburuak lortzea, hala nola zenbait udalerritan administrazioek jarduerarik ez egitea (oraindik ez dira hasi EGEa diseinatzen), emisio gutxiko eremuak mugatzeko anbizio faltaren arriskua egotea (hiriguneetan dauden berdeguneetara edo oinezkoentzako guneetara mugatuta gera baitaitezke), bai eta lehendik dauden eremuetan atzera egiteko arriskua egotea ere.

    "Arartekoak, —esan du Lezertuak— ausardiaz jokatzeko eskatu die administrazio publikoei, eta gogorarazi die jarduerarik ez egiteak herritarren osasuna eta ingurumena arriskuan jartzeaz gain, legezko erantzukizunak ere ekar ditzakeela". 

    Arartekoak azpimarratu duenez, "ekintza klimatikoa edo kutsadurarik gabeko bizileku bat izateko eskubidea ez da soilik helburu bat, baizik eta oinarrizko eskubide bat, Giza Eskubideen Europako Auzitegiak aitortu duen moduan. Horrenbestez, EBEak eskubide hori bermatzeko funtsezko tresnetako bat dira, eta eskubide hori lortzea administrazio publikoen borondatearen eta konpromisoaren eta herritarren onarpenaren araberakoa izango da".

    ARARTEKOAREN INTERBENTZIOA

    Vitoria-Gasteizen, 2025eko urtarrilaren 28a
     

  • Herritar batek kexa egin zuen Arartekoan ezin izan zuelako izapide bat egin Deustuko Udaltegian, aurretiko hitzordua hartzea derrigorrezkoa zelako. Horren ondoren, Arartekoak ebazpen bat eman zuen eta, horren bitartez, Bilboko Udalari eskatu zion kendu zezala auzoko udal-bulegoetan izapide administratiboak egiteko nahitaez aurretiko hitzordua hartu beharraren baldintza.

    Udalak emandako erantzunean baieztatu zuen aurretiazko hitzordua ez dela nahitaezkoa eta lehentasuna soilik ematen duela. Hala ere, Arartekoak informazio horren eta udalaren webgunean argitaratuta dagoen informazioaren arteko aldeak aurkitu zituen. 

    Duela gutxi, Udalak Arartekoari jakinarazi dio bulegoetan izapideak egin daitezkeela aurretiko hitzordua izanda nahiz hitzordurik izan gabe. Nolanahi ere, lehentasuna ematen zaie aurretiko hitzordua duten herritarrei eta, aurretiko hitzordua ez dutenei arreta emango zaie baldin eta langileak libre badaude. Nabarmendu du, San Agustin eraikineko bulegoan aurretiko hitzordua ez duten herritarrei arreta emateko berariazko postu bat jarri dela eta, gainera, hitzordua hartzeko hainbat kanal daudela: telefonikoa, web-orrialdea, Bilbaoclik makinak eta aurrez aurrekoa.

    Hala, web-orrialdeko informazioa eguneratu behar dela onartu du, alde batetik, aurretiko hitzordua borondatezkoa dela jakinarazteko eta, bestetik, aurretiko hitzordua beharrezkoa dela baieztatzen duten aipamenak kentzeko. Gainera, baieztatu du eguneraketa hori eskatu duela eta ahalik eta azkarren egingo dela hitzeman du.
    Bestalde, udalak barkamena eskatu dio kexagileari eragin dizkion eragozpenengatik.

    Vitoria-Gasteiz, 2025eko urtarrilaren 22a

banner-oficinadelainfancia

HAUR ETA NERABEENTZAKO BULEGOA

Arartekoko Haur eta Nerabeentzako Bulegoa 2010ean sortu zen. Erakundearen jarduera osoan haurren ikuspegia gogoan izan dadin bermatzen du. Erakundeko gainontzeko arloen antzera, adin txikikoek zuzenean edo legezko ordezkarien bidez egindako kontsultak eta kexak hartzen eta ikertzen ditu, edo haurrekin zerikusia dutenak.

Lan hori nolabait erreaktiboa da norbaitek (pertsona nahiz taldea izan) edo zerbaitek (hedabideen edo beste bide batzuen bitartez ezagutzen dugun balizko eskubide-urratze bat) azaltzen digun gaiaren aurrean, eta beste lan-lerro proaktiboago batzuek osatzen dute, adibidez, honako helburuok lortzera bideratutako jarduerek: sareko lan kolektiboa eta lankidetzakoa sustatzea, haurren eskubideen gaineko kultura zabaltzea, eta, oso bereziki, adin txikikoek berek parte hartzeko eta beren hitza entzunarazteko aukerak bultzatzea.

Ararteko erakundea konprometituta dago, bere antolaketa esparruan, neska-mutilen interes gorena babestearekin bat datozen portaerak sustatzen, eta erakunde segurua da haurrentzat eta nerabeentzat. Horretarako, neskato, mutiko eta nerabeak babesteko politika bat dauka. Politika horren bitartez gauzatzen da babesteko helburu orokorrarekin gure erakundeak duen konpromisoa, eta portaera profesional eta pertsonalaren estandar gorenak bermatu nahi ditu, haurrek eta nerabeek kalterik jasan ez dezaten Arartekoko jarduera edo proiektuetan parte hartzen dutenean.

Irudia
Página Oficina. Consejo

Haur eta Nerabeen Kontseilua

Albisteak

Arartekoak bat egiten du ENOCen adierazpen horrekin, zeinak beharrezkotzat jotzen baitu berme eraginkorrak ezartzea adingabe horien eskubideak benetan babesteko, izan ere, Itunak kezka sortzen du, Europako mugetan jaso lezaketen tratuarengatik.

Haurren Defentsa-erakundeen Europako Sareak (ENOC) bere baitan hartzen ditu Europako 34 herrialdetako haur eta nerabeen eskubideak babesteko 44 erakunde. Sare horrek behin eta berriz eta etengabe adierazi du kezkatuta dagoela haur eta nerabe migratzaileen egoeragatik, eta hainbat gomendio egin ditu haien gainean eta haien eskubideak hobeto babesteko premiaz, nazioarteko eta eskualdeetako araudiaren arabera.

2015. urteaz geroztik, milioika haur eta nerabe iritsi dira Europara segurtasun eta babes bila. 2020tik, Europar Batasuneko (EB) herrialdeetan, adingabeen 800.000 asilo-eskaera berri baino gehiago erregistratu dira, eta horietatik 113.000 baino gehiago bakarrik edo beren familiengandik bananduta dauden adingabeenak dira. 

Orain, EBko estatu kideak 2024ko apirilaren 10ean onartutako Migrazioari eta Asiloari buruzko Ituna aplikatzeko prestatzen ari direneanENOCek uste du berme eraginkorrak ezarri behar direla haur eta nerabe horien eskubideak benetan babestuko direla ziurtatzeko, izan ere, Itunak kezka sortzen du, Europako mugetan jaso lezaketen tratuarengatik.

Baldin eta Itunean erantzukizunak banatzeko eta elkartasunerako aurreikusi diren tresnak egiaz eraginkorrak ez badira, itun horrek ez du konponduko lehen sarrerako estatuen gaineko "presioa". Mugetan giza eskubideak urratzeko eta asiloa eskatzeko eskubidea are gehiago higatzeko arriskua arindu nahi bada, giza eskubideak bermatzeko tresna nahikoak ezarri behar dira, besteak beste, ikuskatzeko mekanismo eraginkor eta independenteak, zaurgarritasunaren kontuzko ebaluazioak eta bideratze bizkorrak egokituta dauden zerbitzuetara (adibidez, haurrak babesteko zerbitzuak eta osasun-laguntza), informazio kritikoa eta laguntza juridikoa ematea, nazioetan ustezko tratu txarrak azkar eta eraginkortasunez ikertzeko sistemak. 

EBk eta bere estatu kideek inbertsio ekonomiko eta operatiboak lehenetsi behar dituzte, asilo eta harrerarako sistema nazionalak baliabideez behar bezala hornitzeko. Jendeari, kosta ahala kosta, Europara heltzeko asmoa kentzen ahalegindu beharrean, estatuek oinarrizko eskubideak eta pertsonen duintasuna defendatzen jarri beharko lukete arreta.

Arartekoak, ENOC sareko kide denez, bat egiten du horien eskubideak babesteko propio egin den erakunde-adierazpen horrekin. 

ENOCen ERAKUNDE-ADIERAZPENA

Vitoria-Gasteiz, 2025eko otsailaren 12a

Arartekoaren Haur eta Nerabeentzako Bulegoak Nazio Batuen Haurren Eskubideen Batzordearekin partekatu ahal izan ditu gure lurraldeko haur eta nerabeen eskubideen egoeraz dituen kezka eta proposamen nagusiak, Haurren Eskubideei buruzko Konbentzioan Nazio Batuen Batzordeak esleituta daukan Espainiako Estatuaren aldizkako jarraipen-prozesuaren esparruan.

Arartekoak txosten batean adierazi dio Batzordeari Euskadin haur eta nerabeen eskubideen betetze-mailaz egin duen balorazioa, eta Genevan parte hartu du, haurren erakundeen ordezkari batzuekin batera, Estatuak emandako informazioa kontrastatzeko asmoz Haurren Eskubideen Batzordeak gizarte zibilarekin egiten duen topaketan. Horren guztiaren bidez, Espainiari azkenean egiten zaizkion gomendioen diagnostiko osoagoa eta formulazio zehatzagoa egiten lagundu nahi da.

TXOSTENA

Vitoria-Gasteiz, 204ko urriaren 11

38 neska-mutil Espejoko gazteen aterpetxean elkartuko dira eta zenbait proposamen egingo dituzte, babes-sisteman haur eta nerabeen eskubideen erabilera eta defentsa hobetzeko

Arartekoari beharrezkoa iruditu zaio Euskadin indarkeria matxista eragiten duten nerabeen jarrera sexista eta matxisten nagusitasuna aztertzea. Azterlan hori 2023an eta 2024an barrena egin da, bukatzear dago eta helburu jakin bat lortu nahi du: neurri eta politika publikoetan aurrera egitea, Euskadiko gazteek emakumeen eta gizonen berdintasunaren inguruan duten gizarte-diskurtsoa eta jarrerak hobetzea sustatzeko.

Azterlaneko gomendioak aberasteko asmoz, Arartekoak herritarren foro bat antolatu du Euskadiko gazteen jarrera matxistei buruz, eta gaur egingo da, Bilbon. Hausnartzeko toki bat da, ideia horiek parte-hartzaileei (gazteak edo/eta gai horretan bereziki inplikatuta dauden pertsonak) zer iritzi eta proposamen eragiten dizkieten haztatzeko.

Vitoria-Gasteiz, 2024ko maiatzaren 22a

Herritar batek Arartekoari adierazi zion ez zegoela konforme Gasteizko udal gizarte-zerbitzuen jarduerarik ezarekin, sei urteko bere biloba babesik gabe gera zitekeelako. Kexagilea umearen amona da, aitaren aldetik, eta azaldu zuen umearen gurasoek aspalditik estupefazienteekiko eta alkoholarekiko adikzioa dutela, gatazkak bikote barruan, antolatu gabeko familia-jarduera eta haurra hezteko gaitasunik eza. Arrazoi horiengatik, ez omen ziren behar bezala zaintzen ari beren semea. 

Kontatu zuenez, udal gizarte-zerbitzuekin harremanetan egon da 2019az geroztik, berak bilobaren babesgabetasun-arriskuko egoeraz ohartarazi zuenetik, eta erreferentziako profesionalei jakinarazi die zer egoeratan dagoen bere biloba. Hala ere, gizarte-zerbitzuek ez omen zuten jarduerarik burutu. Kexagilearen esanean, bere bilobak anaia bat dauka eta harekin esku hartu zuten, babesgabetasun-arriskuan zegoelako, amaren aldeko amonaren kargura geratu zen arte. Gertakari hark kezka handitzen zion, prebentzioz jarduten ez bazen, ez ote zen errepikatuko bere bilobaren babesgabetasun-egoera hura. 

Kexagilearen esanean, bere asmoa, une oro, agintari eskudunei familiaren egoeraren berri ematea izan da, gizarte-zerbitzuek familiari beharrezko laguntza eman ahal izateko, eta udal zerbitzuetako gizarte-langileei eta psikologoei adierazi zien ahal zen neurrian laguntzeko prest zegoela, haurraren ongizatea bermatzeko. Gaineratu zuen 2023an handitu egin zela bere kezka, bilobarengan nabaritzen hasi zen kalte emozionalagatik, harekin harreman estua baitu. 

Gizarte-zerbitzuek ezer egiten ez zutelakoan, udalari ere egin zion idazki bat, bilobaren babes-espedientearen kopia bat eskatzeko. Eskaera ukatu egin zioten. Arartekoak kasu horri buruzko informazioa galdegin zion Gasteizko Udalari. 

Bilobaren babesgabetasun-espedientearen kopia bat ukatzeari buruz, Arartekoak ez zuen legez kontrako ezer ikusi ukapenean, izan ere, kexagilea ez zen espedientearen titularra, eta halaxe jakinarazi zitzaion interesdunari. Udalak bidalitako erantzuna (eskatu eta handik bost hilabetera) txosten labur bat izan zen. Bertan adierazi zuen esku-hartzea 2019an hasi zela, umeak urtebete zuenean, aitaren aldeko amonak eskatuta. 2020an, babesgabetasun-ikerketa bat hasi omen zen eta txosten bat prestatu omen zen, baina txosten hartan ez omen zen bildu informazio nahikorik, ezta egintzen eta egoeren adierazle objektiborik ere, babesgabetasun larriko egoera diagnostikatu ahal izateko.

Udalak dioenez, umearen gurasoek erabat errefusatzen dute oinarrizko gizarte-zerbitzuek esku hartzea; horregatik, adingabearen bilakaera etengabe eta zuzenean aztertzen ari da, informazio kontrastatua lortzeko eta, hari esker, umea babesgabetasun-arriskuan edo babesik gabe dagoen balioetsi ahal izateko, baina ez da esku-hartze sozioedukatiborik edo psikosozialik egiten ari. 

Familien esku-hartzea eta laguntza beharrezkoak dira, dudarik gabe, edozein programa sozioedukatibo edo psikosozial egoki garatzeko. Hala ere, Arartekoaren ustez, gurasoek ez laguntzeak ezin du justifikaziorik gabe geldiarazi edo atzeratu babesik gabe dauden haurren balorazioa. 

Erakunde honen iritzirako, udalak, haurrak babestearen arloan administrazio publiko eskuduna denez gero, ume horren eskubideak bermatu behar ditu, eta haren gurasoak semearen beharrez modu egokian arduratuko direla bermatu, haien lankidetza sustatuz eta egokitzat jotzen diren laguntza-baliabideak eskainiz familiari eta pertsonei. 

Hori dela eta, Arartekoak Gasteizko Udalari gomendatu dio ahalik eta lasterren egin dezala ume horren babesgabetasun-egoeraren balorazioa, antzematen den babesgabetasun-mailari dagozkion babes-neurriak gauzatu ahal izateko.

EBAZPENA

Vitoria-Gasteiz, 2024ko maiatzaren 21a

Erakundeak